فقر، عریان شده است

نمی‌دانم این نوشته را از کجا بیآغازم که بوی بدی ندهد، یعنی طوری نشود که به کسانی اهانت شود، پس مثل همیشه می‌نویسم… قلم خودش خواهد دانست چه کند و کجا برود…

سی و پنج سال است که در کناره‌ی ورامین زندگی می‌کنم، روزگار، به خاطرِ شغلِ پدر که استادکارِ فرشِ ایرانی بود ما را کشید به ورامینِ سی و پنج سالِ پیش که در آن روز، یکی از مراکزِ مهمِ تولیدِ فرشِ ایرانی بود. پدرم در کناره‌ی ورامین، در یک روستا که از انبوهیِ درختان، خیابانش آفتاب را سکه‌سکه می‌دید، خانه‌ی بزرگی خرید، حیاطِ بزرگ، درختِ انگوری که نیمی از حیاط را سایه کرده بود، کاجِ بلندی که هنوز در مقابلِ خاطره‌ی بلندایش احساسِ کوچکی می‌کنم… همسایه کناری “مش ممد” بود که خدایش بیامرزد… خانه‌ی بزرگی داشت و طویله‌ی گاوهایش به خانه‌اش چسبیده بود. اسمِ یکی از ماده‌گاوها “زیبا” بود و خدا می‌داند اسمش را می‌شناخت، می‌رفتیم جلوی طویله و صدا می‌زدیم: “زیبا!”… می‌آمد و از دستمان نان می‌گرفت… ما اما شیرِ تازه‌ی صبحانه را از “تاج خانم” که همسایه‌ی کوچه‌ی پایین بود می‌گرفتیم… بعدها برای پسرش آمد خواستگاری تنها خواهرِ ما و جوابِ رد شنید، بچه‌ی خوبی بود، حالا پیر شده… می‌بینمش گاهی و چقدر آدم محترم و ساده‌ای‌ست… کمی دورتر از خانه‌ی ما زمین‌های سرسبزِ کشاورزی بود، خیلی دلنشین و زیبا، ما حق نداشتیم تنها برویم آنجا، مادرمان نگران بود، اما خانه‌ی گِلیِ وسطِ زمین‌ها خانه‌ی قشنگی بود، شاید صدسال بود که آنجا بود… خشتِ خام و تیر چوبی و ایوانی مشرف به بوته‌های خیار… عباس‌آقا در آن خانه ساکن بود با همسرش، هر دو پیر بودند و پسرِ جوانی داشتند، رعیتِ خان بود، پسرش درسِ حساب خواند و سال‌ها بعد کارمندِ بانک شد و اولین کسی بود که بعدها سکه‌ی بیست و پنج تومانیِ دورنگ را به اهالی نشان داد! اسمِ پسرِ عباس‌آقا قاسم بود، نمی‌دانم حالا کجاست، اما اگر تصادفا این یادداشت را می‌بیند، بداند ما خانواده‌ی او را دوست داشتیم، خیلی هم دوست داشتیم و پدرمان می‌گفت مردم نباید به عباس‌آقا بی‌حرمتی کنند، رعیتِ کسی بودن عیبی ندارد… خدا رحمت کند عباس‌آقا را… روستای ما یک حمامِ عمومی داشت، از همان حمام‌ها که “انجمنِ تهران” در زمانِ شاهِ مخلوعِ خدابیامرز در همه‌ی روستاها ساخته بودند، اسمِ حمام بخاطرِ اسمِ متولی‌اش، “حمامِ خانوم کوچیک بود” ، خانوم کوچیک حالا پیرِزن است و هنوز اینجاست… سالم باشد ان‌شاالله… یک صندلیِ اوراق داشت، می‌گذاشت جلوی درِ حمام و می‌نشست روی صندلی، زنِ تو پُرِ باجذبه‌ای بود، تازه کلاسِ اولِ ابتدایی را تمام کرده بودم و از ذوقم همه چیز را روی در و دیوار باصدای بلند می‌خواندم که بقیه بدانند باسوادم! یک‌روز از جلوی حمام رد می‌شدم، خانم کوچیک نشسته بود، یک بسته‌ی مقواییِ کوچکِ لگدمال شده افتاده بود وسطِ کوچه، ایستادم و با لکنت شروع کردم به خواندن: کِ رِ ست… کَ رَ ست… کُ… خانم کوچیک پرید و با لگد زد مقوا را پرت کرد آنطرف و سرش را کرد توی حمام و گفت: خانوما! آشغالاتون رو نریزید تو کوچه! مَرد رد میشه! تا امروز هروقت یادم می‌آید سرخ می‌شوم… آخ‌آخ! مغازه‌ی سیدعلی… خدا رحمتش کند… قفسه‌های چوبی… ویترینِ چوبی… یخچالِ صندوقی… از طناب و فانوس و بیل و اسباب بازی و کوزه تا پنیر و ماست و مربا و برنج… ای داد… ما “غریب” بودیم… اصلا لفظِ غریب، لفظِ مرسومی بود، همه‌جا می‌شنیدی… غریبا زیاد شدن! غریبا خراب کردن! به غریب زمین نفروشید! ما همه‌ی اینها را تحمل کردیم، در کوچه… در صف نانوایی… در بقالی… در مدرسه… بچه‌های بومی‌ها کم‌کم با ما بزرگ شدند، عده‌ای درس خواندند… اوضاع فرق کرد… ما حل شدیم… احترام داشتیم… زندگی کردیم… همه‌ی این‌ها را گفتم که بگویم اشکالاتِ فرهنگی به مرور داشت حل می‌شد، روستا بزرگ شد، شهر شد… بهتر شد… اما الان و مخصوصا در این چهار پنج سالِ اخیر یک اتفاقِ عجیب افتاده، گرانی و فقر خیلی‌ها را کشانده به این اطراف، اجاره از تهران خیلی کمتر است، از جاهای دیگر برای کار می‌آیند به تهران و برای سکونت می‌روند به اطراف، ازینجا به بعدش سخت است، فقر، فقط گرسنگیِ شکم نیست… اما وقتی شکم گرسنه باشد، و کابوسِ سرپناه، مغزِ آدم را مثلِ موریانه بِجَوَد و دنیا تنگ شود، دیگر مجالی برای هیچ چیز نمی‌ماند و آدمیزاد به تربیتِ فرزند و حکمت و اخلاق و این چیزهای پیشِ پا افتاده (!) توجهی نمی‌کند و اگر این فقر با همه‌ی خصوصیاتِ حیرت‌انگیزش طولانی شود، نسلی خواهد ساخت که به هیچ اصلِ اخلاقی پایبند نیست، آموزش ندیده و فقط یک چیز را بلد است: گرگ باش و گلیم خودت را از آب بکش بیرون…می‌گویی: لطفا زباله‌ی چیزی را که خوردی نیانداز وسطِ کوچه… با حیرت نگاهت می‌کند و با پرخاش و تعجب می‌گوید: همه می‌ریزند ول کن عمو! و تازه این کوچکترینِ چیزهاست… صف؟ معنی ندارد! ادب در گفتگو؟ اساسا چیست؟! و هزار چیزِ دیگر… خدا گواه است نمی‌خواهم شلوغش کنم، از جامعه شناسی هم جز مطالعه‌ی آرا و گفته‌های دیگران چیزی نمی‌دانم، اما اما اگر این فقر ادامه پیدا کند، چندسال دیگر تمامِ این فیلم‌های ژانرِ زامبی که آمریکایی‌ها فرت و فرت تولید می‌کنند را به چشم خواهیم دید… پیش‌پرده‌اش شروع شده… تنها نه در کناره‌ی شهرها که در قلبِ پایتخت… وقتی کیکِ جشنِ غدیر را تقسیم می‌کردند در ویدوهای شبکه‌های مجازی دیدم و بارها خودم در خیابان‌ها دیدمشان که راه می‌روند و نگاه می‌کنند…

۲۰ تیر ۱۴۰۲

دسته‌بندی نشده

دیدگاه ها

هادی

20 تیر 1402 - 20:23

سلام حسین جان ، بسیار متن قوی و عالی بود، چشمان تر شد گذشته خودم امد جلو نظرم، موفق باشی امیدوارم آینده ای بهتر از امروزمان را بسازیم